Aanpassing of aantasting van bestaande rechten op uitvoering van milieubelastende activiteiten?

Onder de Omgevingswet zullen milieubelastende activiteiten nog steeds worden gereguleerd door middel van rechtstreeks werkende algemene regels, vergunningplichten of een combinatie van beide. In zoverre blijft de systematiek van milieunormering dus hetzelfde. Net als onder het huidige recht beschikken overheidsorganen onder de Omgevingswet over mogelijkheden tot wijziging of intrekking van verleende vergunningen of maatwerkvoorschriften. Ook in zoverre brengt de Omgevingswet niets nieuws onder de zon. Toch kan de wijziging naar een ander type normstelling na verloop van tijd van invloed zijn op de mogelijkheden en/of voorwaarden voor het voortzetten van milieubelastende activiteiten. De mogelijkheid om straks in decentrale milieunormen te stellen in de opvolgers van de huidige ruimtelijke plannen speelt hierin een belangrijke rol.

Op het moment dat onder de Omgevingswet een vergunningplicht gaat gelden waar dat eerst niet het geval was, ontstaat voor bestaande (legale) activiteiten een vergunning van rechtswege voor in beginsel 2 jaar. Dit betekent dat voor die gevallen nog een beoordelingsmoment volgt waarbij de bevoegde overheidsinstantie moet beslissen over het verlenen van een nieuwe vergunning. Het is dus mogelijk dat een nieuwe dialoog moet worden gevoerd over de invulling van bestaande activiteiten.

Voor wat betreft de milieuaspecten die straks in het omgevingsplan worden geregeld, geldt dat met de inwerkingtreding van de Omgevingswet bestaande vergunningsvoorschriften geldig blijven totdat decentrale overheden besluiten tot wijziging van het planologisch kader (met de daarin opgenomen milieunormen). Dat kan wel beperkingen ten aanzien van toekomstig gebruik van percelen met zich brengen. 

Als een vergunningplicht onder de Omgevingswet komt te vervallen maar ten aanzien van de milieubelastende activiteit wel algemene regels zijn gesteld, worden de oude vergunningvoorschriften straks aangemerkt als maatwerkvoorschriften op grond van het Besluit activiteiten leefomgeving, of op grond van het gemeentelijke omgevingsplan, de provinciale omgevingsverordening of de waterschap verordening. Mogelijk bieden die maatwerkvoorschriften meer of minder ruimte voor uitvoering van milieubelastende activiteiten. Intrekking of wijziging van de maatwerkvoorschriften op grond van het Bal, al dan niet op aanvraag (van derden), is dan een optie. Ook kunnen op termijn strengere milieunormen gaan gelden door een wijziging van decentrale regelgeving. Betrokkenen kunnen bij de wijziging van de voorschriften straks mogelijk te maken krijgen met een ander bevoegd gezag dan voorheen.

Schade door nieuwe milieuregels?

Huidige situatie  

Onder het huidige ‘milieurecht’ zijn de mogelijkheden tot compensatie van nadeel door het wijzigen van regels en voorschriften beperkt. Compensatie bij wijziging van de algemene regels voor activiteiten of op basis daarvan gestelde maatwerkvoorschriften is niet mogelijk. In geval van een omgevingsvergunningplicht kan alleen de vergunninghouder in aanmerking komen voor nadeelcompensatie, maar ook alleen wanneer deze door de strengere milieueisen onevenredig zwaar wordt belast.

Onder de Omgevingswet

Onder de Omgevingswet blijft het zo dat het al dan niet verlenen, wijzigen of intrekken van een omgevingsvergunning kan worden aangemerkt als een schadeveroorzakend besluit, ten aanzien waarvan onder voorwaarden een aanspraak bestaat op compensatie. Onder de Omgevingswet wordt echter een groot deel van de milieubelastende activiteiten gereguleerd door algemene regels. In tegenstelling tot nu zal het onder de Omgevingswet in bepaalde gevallen wel mogelijk om zijn om compensatie te claimen wegens geleden nadeel als gevolg van nieuwe regels voor milieubelastende activiteiten. Hiermee wordt de mogelijkheid tot het claimen van nadeelcompensatie dus verruimd.

Specialis: schade door wijziging milieuregels in omgevingsplan

Met de mogelijkheid tot het opnemen van milieuregels in het omgevingsplan rijst ook de vraag wanneer aanspraak kan worden gemaakt nadeelcompensatie vanwege het wijzigen van die regels. Daarbij ontstaan verschillen met de huidige vormen van planschade.

In geval van een omgevingsvergunningplicht voor milieubelastende activiteiten op grond van het omgevingsplan (de omgevingsplanactiviteit) kan de vergunninghouder een verzoek doen voor nadeelcompensatie vanaf het moment dat een vergunning wordt verleend voor aangevraagde milieubelastende activiteiten of wijzigingen daarvan. Nieuw onder de Omgevingswet is de mogelijkheid tot het claimen van nadeelcompensatie door omwonenden en bedrijven bij schade vanwege een uitbreiding van nabije milieubelastende activiteiten door een vergunninghouder.

Wanneer het omgevingsplan nieuwe algemene milieuregels stelt die bijvoorbeeld leiden tot verplichtingen om nieuwe maatregelen te treffen met het oog op  beperking van nadelige milieueffecten, dan kan zodra die regel in werking treedt een verzoek worden ingediend voor nadeelcompensatie. Ook is nadeelcompensatie denkbaar wanneer nieuwe milieuregels leiden tot een verruiming van de mogelijkheid tot het uitvoeren van milieubelastende activiteiten die leiden tot schade, bijvoorbeeld waardevermindering van woningen in de omgeving.

Verbod op legesheffing bij aanvraag ‘milieuvergunning’ vervalt

Het verbod om leges te heffen voor ‘milieuvergunningen’ komt met de inwerkingtreding van de Omgevingswet te vervallen. De concrete invulling van deze nieuwe bevoegdheid zal moeten uitwijzen of aanleiding bestaat voor een legesbezwaar. De mogelijkheid tot het heffen van leges geldt niet alleen voor vergunningverlening. Ook voor de meeste aanvragen in relatie tot maatwerkvoorschriften ten aanzien van milieubelastende activiteiten kunnen leges worden geheven.

Vragen?

Wilt u meer weten over dit onderwerp? Heeft u een vraag over de (mogelijke) wijziging ten aanzien van uw situatie of zoekt u advies of bijstand bij het verkrijgen van de benodigde publieke toestemmingen voor het realiseren van een nieuw project? Onze specialisten denken graag met u mee.

Benieuwd naar de wijzigingen ten aanzien van andere thema’s in relatie tot de Omgevingswet? Klik hier voor een overzicht van alle blogs uit onze blogreeks.