GEEN AUTEURSRECHT VOOR VITRA OP BEKENDE DESIGNSTOEL

In de bodemprocedure tussen Vitra en Kwantum heeft de Rechtbank Den Haag zich op 13 december 2017 uitgelaten over de vraag of de DSW auteursrechtelijke bescherming geniet en met succes een beroep kan worden gedaan op het leerstuk van de slaafse nabootsing in Nederland, om de verkoop van de stoel “Paris” door Kwantum tegen te gaan.

In tegenstelling tot hetgeen de voorzieningenrechter in kort geding overwoog, kan aan Kwantum geen verbod tot het verhandelen van de Paris-stoel worden opgelegd. De DSW wordt niet door het auteursrecht beschermd en heeft geen eigen gezicht (meer) in de markt, waarop een beroep op het leerstuk van de slaafse nabootsing afketst.

Geen (inbreuk op) auteursrecht

De DSW komt oorspronkelijk uit de Verenigde Staten, waar deze stoel in 1950 ten behoeve van het New Yorkse Museum of Modern Arts is ontworpen. Op grond van de Berner Conventie worden aan auteurs van (in casu) Amerikaanse werken in Nederland en België dezelfde rechten verleend welke deze landen aan eigen onderdanen zouden verlenen. Het Nederlandse en Belgische recht is echter niet onverminderd van toepassing. Volgens artikel 2 lid 7 van de Berner Conventie kan voor werken die in het land van oorsprong alleen als tekeningen of modellen zijn beschermd, in een ander land van de Berner Unie slechts de bijzondere bescherming worden ingeroepen welke in dat land van oorsprong aan tekeningen en modellen wordt verleend. Komt er in het land van oorsprong geen auteursrechtelijke bescherming toe aan het werk, en wordt het werk dus alléén als tekening en model beschermd, dan wordt deze auteursrechtelijke bescherming ook niet geboden in een ander land van de Berner Unie. In dat geval kan slechts het modelrecht worden ingeroepen. Als uitzondering op deze hoofdregel geldt dat, indien in het andere land een bijzondere modelrechtelijke bescherming ontbreekt, het werk toch kan worden beschermd door het auteursrecht.

Bij toepassing van deze hoofdregel moet volgens de rechtbank concreet worden getoetst of op het werk een auteursrecht rust. Tussen Vitra en Kwantum is niet in geschil dat de DSW geen auteursrechtelijke bescherming toekomt in de Verenigde Staten. Deze concrete toetsing brengt met zich mee dat Vitra ook in Nederland en België geen auteursrechten zou toekomen. 

Vervolgens is van belang hoe de uitzondering op de hoofdregel moet worden uitgelegd. In 1975, het moment dat in de Benelux een modelrechtbescherming tot stand kwam, was de DSW niet meer nieuw (hetgeen een vereiste is voor dit modelrecht). Aan de DSW komt - concreet - dus geen modelrechtelijke bescherming toe in Nederland en België, terwijl in deze landen in 1989 (het moment waarop de VS tot de Berner Conventie toetraden) het modelrechtelijke beschermingsregime wel degelijk bestond. Nu de DSW in de VS niet door het auteursrecht  - maar uitsluitend als tekening of model - wordt beschermd, kan auteursrechtelijke bescherming enkel nog aan de orde zijn als Nederland en België geen beschermingsregime voor modellen zouden kennen. Dit is niet het geval, waardoor de uitzondering geen toepassing vindt. Een andere uitleg van deze uitzondering zou betekenen dat aan de DSW in Nederland en België méér bescherming zou toekomen dan in de VS, hetgeen niet overeenstemt met het (gelijkheids)doel dat de Berner Conventie nastreeft. Vitra kan in Nederland en België dus geen aanspraak maken op auteursrechtelijke bescherming.

Geen slaafse nabootsing

Vitra beriep zich daarnaast op het leerstuk van de slaafse nabootsing. Dit leerstuk houdt in dat, indien geen sprake is van een inbreuk op intellectuele eigendomsrechten, het nabootsen van producten van anderen in beginsel vrij staat, tenzij met deze nabootsing nodeloos verwarring wordt veroorzaakt in de markt. Het nagebootste product dient hiervoor een eigen gezicht op de markt te hebben. Op dat punt wijst Kwantum op het feit dat - ten tijde van het op de markt brengen van de Paris-stoel - de DSW geen eigen gezicht meer had op deze markt. De rechtbank bevestigde dat dit eigen gezicht van de DSW zou zijn verwaterd door de vele gelijksoortige producten die op de markt zijn verschenen. Er zal geen gevaar zijn dat de DSW en de Paris-stoel met elkaar zullen worden verward.

De rechtbank verklaarde dan ook voor recht dat de Kwantum geen inbreuk heeft gemaakt op de auteursrechten van Vitra en dat de Paris-stoel geen slaafse nabootsing is van de DSW.

Wilt u meer informatie over dit onderwerp, wenst u advies in een lopende kwestie of wilt u bijgestaan worden in een procedure, neem dan vrijblijvend contact op met onze specialisten op het gebied van intellectuele eigendomsrechten: Thomas Berendsen en Pascal van Boxtel.