Contractsoverneming

In franchiseverhoudingen zien wij vaak dat een franchisenemer bij aanvang van de franchise (al dan niet om fiscale redenen) contracteert middels een eenmanszaak of vennootschap onder firma (vof). Bij een eenmanszaak is de franchisenemer als natuurlijk persoon aan de verplichtingen uit hoofde van de franchiseovereenkomst gebonden. Bij een vof zijn de vennoten/natuurlijke personen naast de vof eveneens gebonden. Wanneer de franchisenemer (eenmanszaak of vof) zijn verplichtingen uit de franchiseovereenkomst niet nakomt, dan kan de franchisegever zich dus op het gehele vermogen van de natuurlijke persoon/vennoot verhalen. Dat is vaak ook de opzet van de franchisegever: het binden van de (achterliggende) natuurlijk persoon.

Gezien dat risico zijn franchisenemers die gecontracteerd hebben middels een eenmanszaak of vof nog wel eens geneigd om gedurende de looptijd van de franchiseovereenkomst hun onderneming alsnog vanuit een besloten vennootschap te exploiteren. Een besloten vennootschap heeft immers een afgescheiden vermogen, waardoor de achterliggende aandeelhouder(s) niet aansprakelijk is/zijn voor schulden van de besloten vennootschap. Daarbij kan ook de fiscaliteit een rol spelen. Naarmate de onderneming van franchisenemer groeit, kan het ook vanuit fiscaal optiek interessant zijn om de onderneming vanuit een besloten vennootschap te exploiteren.

De meest voorkomende manier om dit te bewerkstelligen is het ‘inbrengen’ van de eenmanszaak of vof in een besloten vennootschap. De onderneming (inclusief alle in de onderneming aanwezige contracten) wordt als storting op de aandelen overgedragen aan de besloten vennootschap. Feitelijk neemt de besloten vennootschap de contracten van de eenmanszaak of vof inclusief alle bijbehorende rechten en plichten over.

Een franchisenemer kan alleen niet zomaar een contractsovername bewerkstelligen. Daarvoor heeft de franchisenemer medewerking nodig van de franchisegever. Deze medewerking kan de franchisegever schriftelijk, mondeling maar ook stilzwijgend verlenen. En doordat het mogelijk is om stilzwijgend medewerking te verlenen, zou het zo kunnen zijn dat je als franchisegever instemt met een contractsoverneming zonder dat je dat door hebt.  

Voorbeeld uit de praktijk

In een uitspraak van de rechtbank Midden-Nederland[1] stond de vraag centraal of sprake was van contractsoverneming aan de zijde van de franchisenemer. De franchisenemer, onderdeel van de drogisterijformule DA, had gecontracteerd middels een vof. Gedurende de looptijd van de franchiseovereenkomst is de franchisenemer een samenwerking aangegaan met een besloten vennootschap. De vof heeft vervolgens in juli 2016 haar activa met terugwerkende kracht verkocht aan de besloten vennootschap. Hierna heeft de franchisenemer meerdere keren geprobeerd om de franchiseovereenkomst op naam van de besloten vennootschap te zetten, maar zonder succes.

Omdat de franchisenemer een groot aantal facturen niet had betaald, besluit de franchisegever om een procedure jegens de franchisenemer op te starten. De franchisegever vordert in deze procedure een bedrag van meer dan EUR 1,5 ton van de vof wegens achterstallige betalingen. De franchisenemer verweert zich hiertegen door zich onder andere op het standpunt te stellen dat de besloten vennootschap de franchiseovereenkomst heeft overgenomen en dat de franchisegever daarmee heeft ingestemd. De vof zou daarom niet gehouden zijn tot betaling van het openstaande bedrag.

De rechtbank concludeert dat geen sprake is van contractsoverneming. De daarvoor vereiste medewerking van de franchisegever ontbreekt. De vennoten worden dan ook hoofdelijk veroordeeld om het door de franchisegever gevorderde bedrag te betalen.

In de praktijk daarentegen komt het veelvuldig voor dat de franchisenemer niet expliciet om toestemming vraagt. De franchisenemer stuurt bijvoorbeeld een bericht naar (de administratie van) franchisegever, waarin de franchisenemer aangeeft dat bijv. de franchise fee voortaan aan zijn of haar besloten vennootschap gefactureerd moet worden. Op het moment dat de franchisegever deze aanpassing daadwerkelijk doorvoert en vervolgens ook de aan franchisenemer gerichte facturen op naam van de besloten vennootschap stelt, kan dat worden aangemerkt als de (impliciete) medewerking met de overname van de franchiseovereenkomst door de besloten vennootschap. In een dergelijk geval treedt de besloten vennootschap als contractspartij in plaats van de eenmanszaak/vof.

Tip

Ben je als franchisegever bewust van het feit dat je ook stilzwijgend medewerking kan verlenen aan contractsoverneming. Ben je ermee bekend dat de franchisenemer een dergelijke contractsoverneming wil, terwijl jij het als franchisegever daar niet (zonder voorwaarden) mee eens bent, spreek je dan actief uit. Laat de franchisenemer weten dat je op de hoogte bent van zijn plannen tot overname, maar dat je daar geen of niet zonder meer medewerking aan verleent.

Daarnaast is het raadzaam om in de franchiseovereenkomst een hoofdelijkheidbepaling op te nemen voor het geval met een besloten vennootschap wordt gecontracteerd of gedurende de looptijd van de franchiseovereenkomst een inbreng in een besloten vennootschap plaatsvindt.  Met een dergelijk beding regel je dat de franchisenemer als natuurlijk persoon gebonden blijft, ook nadat een contractsoverneming (al dan niet met stilzwijgende medewerking van de franchisegever) heeft plaatsgevonden.

Wil je meer informatie over dit onderwerp of advies met betrekking tot jouw franchiseorganisatie? Neem dan vrijblijvend contact op met een van onze specialisten op het gebied van franchise.

[1] Rechtbank Midden-Nederland 20 oktober 2021, ECLI:NL:RBMNE:2021:5240.

Contact 

Wilt u meer informatie over franchise, neem dan vrijblijvend contact op met onze specialisten: franchise@lxa.nl