PANDRECHT OP AANDELEN IN EEN BV: WAT IS HET WAARD?

Pandrecht op aandelen in een BV

Een pandrecht strekt tot zekerheid voor de terugbetaling van een geldvordering. Degene die het pandrecht verstrekt is de pandgever en degene aan wie het recht wordt verstrekt is de pandhouder. Op aandelen kan een pandrecht worden gevestigd als de statuten van de BV dat toelaten. Het pandrecht rust op de aandelen en de daaraan verbonden rechten, waaronder het recht van dividend. Als de schuldenaar in verzuim is met betaling van zijn schuld die zeker is gesteld door een pandrecht, kan de financier (als pandhouder) het pandrecht uitwinnen. Met andere woorden: hij mag de aandelen waarop het pandrecht rust verkopen en het aan hem verschuldigde bedrag - met voorrang boven andere schuldeisers - uit de opbrengst aan zichzelf uitkeren (na aftrek van de kosten voor de verkoop).

Wat kan en mag de pandhouder?

Verkoop verpande aandelen en blokkeringsregeling

De executoriale verkoop van aandelen kan op drie manieren plaatsvinden: (i) door openbare verkoop, (ii) door onderhandse verkoop met toestemming van de voorzieningenrechter of (iii) door onderhandse verkoop met instemming van de pandgever.

Uitgangspunt is dat verpande goederen bij uitwinning (executie)  worden verkocht door middel van een openbare verkoop. Het doel van een openbare verkoop is het behalen van een zo hoog mogelijke verkoopopbrengst en dat is uiteraard in het belang van zowel de schuldeiser/pandhouder als de schuldenaar/pandgever. In de praktijk is een openbare verkoop van aandelen vaak niet mogelijk of zinvol als de statuten van de BV een blokkeringsregeling  bevatten inhoudende dat de aandelen eerst moeten worden aangeboden aan de andere aandeelhouder(s). Ook de pandhouder is verplicht om die blokkeringsregeling na te leven. De pandhouder kan dan de rechter verzoeken om toestemming te verlenen voor onderhandse verkoop. Ook kan de pandhouder met de pandgever overeenkomen dat de aandelen onderhands worden verkocht. In alle gevallen zal daarbij in beginsel wel de statutaire blokkeringsregeling moeten worden nageleefd.

De blokkeringsregeling kan bepalen hoe de prijs voor de aandelen wordt vastgesteld. Het is dan steeds aan de rechter om het belang van de pandhouder en de pandgever bij een hoge verkoopopbrengst en het belang bij naleving van de statutaire regeling tegen elkaar af te wegen. De rechter kan op verzoek de statutaire blokkeringsregeling (gedeeltelijk) buiten toepassing verklaren, maar alleen als door de blokkeringsregeling verkoop onmogelijk is.

Stemrecht

Het aan de verpande aandelen verbonden stemrecht blijft in principe bij de aandeelhouder (artikel 2:198 lid 2 BW). Het stemrecht kan aan de pandhouder worden toegekend. Voor de vestging van een pandrecht op aandelen in een BV en zeker bij overdracht van het stemrecht is veelal goedkeuring van de aandeelhoudersvergadering nodig.

Dividend

Voor de vraag aan wie het op dividend en andere aan het aandeel verbonden uitkeringen in contanten (zoals uitkeringen uit hoofde van terugbetaling op aandelen en liquidatie-uitkeringen) toekomt is relevant of het pandrecht openbaar is. Het pandrecht is openbaar als het aan (het bestuur van) de BV is medegedeeld.

Bij een openbaar pandrecht dient de BV het dividend en andere aan het aandeel verbonden uitkeringen in contanten aan de pandhouder uit te keren. Als de pandhouder aan de pandgever toestemming heeft verleend om deze uitkeringen in ontvangst te nemen, kunnen deze alleen bevrijdend worden betaald aan pandgever (en niet aan de pandhouder). Het recht op deze uitkeringen blijft bij de pandgever als het pandrecht niet openbaar is.

Voorkeursrecht en risico op verwatering

Bij uitgifte van nieuwe aandelen geldt een eerste recht van koop voor de aandeelhouders van de BV. Als een aandeelhouder besluit de uit te geven aandelen te kopen, komt op deze nieuwe aandelen niet automatisch een pandrecht te rusten. De pandhouder kan bij uitgifte van nieuwe aandelen geconfronteerd worden met verwatering van het aandelenbelang waarop hij een pandrecht heeft en dat kan natuurlijk gevolgen hebben voor de verkoopopbrengst. Het is dus in belangrijk om contractueel vast te leggen of en onder welke voorwaarden nieuwe aandelen in de BV kunnen worden uitgegeven. 

Overige aandeelhoudersrechten

Een pandhouder met stemrecht heeft de hierna opgesomde aandeelhoudersrechten. Meestal wordt afgesproken met de pandhouder dat het stemrecht bij de aandeelhouder blijft zolang de schuldenaar niet in verzuim is.

Algemene vergadering & besluitvorming

o   Agenderingsrecht

o   Vergaderrecht

o   Instemmingrechten met betrekking tot:

•   Het nemen van besluiten van besluiten buiten de algemene vergadering
•   Het houden van de vergadering op een andere plaats dan in de statuten aangewezen of buiten plaats waar de BV zetel heeft

o   Vordering van vernietiging van een besluit

Enquête bevoegdheid

De pandhouder kan een enquêteverzoek indienen bij de Ondernemingskamer

Informatierechten

De pandhouder heeft recht op inzage in (en in enkele gevallen al dan niet kosteloos afschrift of uittreksel van):

o   de jaarrekening ten kantore van de BV boeken en bescheiden van de BV na liquidatie

o   het aandeelhoudersregister

o   de beschrijving van inbreng in natura bij en na oprichting

o   de aantekeningen die de BV bijhoudt van genomen aandeelhoudersbesluiten

o   een voorstel tot fusie met toelichting en bijbehorende stukken

o   een voorstel tot statutenwijziging

Is aan de pandhouder geen stemrecht toegekend dan heeft hij de hiervoor opgesomde rechten alleen als de statuten dat bepalen en bij vestiging of overgang van het pandrecht niet anders is bepaald.

Erkenning of betekening

De pandhouder kan voormelde aan verpande aandelen verbonden rechten pas uitoefenen als het pandrecht door de BV is erkend of aan de BV is betekend. Als het pandrecht niet ingeschreven in het aandeelhoudersregister van de BV dan  worden de BV en anderen die te goeder trouw afgaan op het (verouderde) aandeelhoudersregister worden beschermd. Het pandrecht kan dan niet aan hen worden tegengeworpen. 

Conclusie: wat is het pandrecht waard?

Een pandrecht is in beginsel een sterk recht, waarmee een schuldeiser zich met voorrang kan verhalen op de opbrengst van het onderpand en hij hoeft zich niets aan te trekken van een eventueel faillissement van een pandgever (de aandeelhouder).

Door de beperkte verhandelbaarheid, zeker wanneer de pandhouder geen pandrecht op álle aandelen heeft, is de waarde van een pandrecht op aandelen in een besloten vennootschap relatief beperkt. Bovendien is de pandhouder aan allerlei statutaire regels gebonden en kan hij – als het niet goed geregeld is – ook nog eens tegen zijn zin verwaterd worden. Desalniettemin kan een pandrecht op aandelen een waardevolle zekerheid vormen.

Laat u voor de vestiging van een pandrecht dus goed informeren en voorkom dat u een kat in de zak koopt. Heeft u vragen over verpanding van aandelen, aarzel dan niet om contact met ons op te nemen.