Verkeerde loket leidt tot (tijds)verlies voor iedereen

De zaak

De schoolgebouwen van Darwin en Den Akker zijn in 1984 respectievelijk 1986 gebouwd. De daken van beide gebouwen waren voorzien van dakleien. In 2012 heeft de gemeente Oisterwijk Search Ingenieursbureau de opdracht gegeven voor beide gebouwen asbestinventarisaties uit te voeren. In rapporten van 20 maart 2012 en 2 oktober 2012 heeft Search geconstateerd dat de dakleien van Darwin respectievelijk Den Akker hechtgebonden asbest bevatten.

Naar aanleiding van deze bevindingen heeft de gemeente bij beide gebouwen een deel van de dakleien laten vervangen.

Met ingang van 1 januari 2015 is het budget voor het buitenonderhoud en de aanpassing van primair onderwijsgebouwen overgeheveld van de gemeenten naar de schoolbesturen. De kosten van het buitenonderhoud komen als gevolg daarvan vanaf dat moment voor rekening van de schoolbesturen.

Naar aanleiding van de rapporten van Search hebben beide stichtingen en de gemeente besloten de terreinen te saneren en de dakleien van beide gebouwen te vervangen. Daarbij is afgesproken dat de gemeente penvoerder bij de aanbesteding van de werkzaamheden zou zijn. Om oponthoud in de werkzaamheden te voorkomen zijn de drie partijen verder overeengekomen de werkzaamheden zo snel mogelijk te laten uitvoeren en de vraag voor wiens rekening de werkzaamheden komen op een later moment te beantwoorden. De werkzaamheden hebben in de zomer van 2016 plaatsgevonden en zijn betaald door de gemeente.

Niet in geschil is dat de kosten van sanering van de terreinen geheel voor rekening van de gemeente komen. Partijen zijn verdeeld over de vraag wie de vervanging van de daken moet betalen.

De kosten voor het vervangen van het dak van basisschool Darwin bedragen € 144.387,71, die voor het vervangen van het dak van basisschool Den Akker € 169.102,72. Omdat de gemiddelde levensduur van een dak 40 jaar bedraagt en de schoolbesturen zich nu 8 (Darwin) respectievelijk 10 jaar (Den Akker) eerder voor die vervangingskosten gesteld zien. Het college stelt zich gelet hierop, en in ogenschouw genomen dat de gemeente geen Rijksbijdrage meer voor buitenonderhoud van schoolgebouwen ontvangt, vindt de gemeente het redelijk om 50% van deze extra kosten van vervanging voor eigen rekening te nemen.

Vandaar dat de gemeente op 16 december 2016 een bedrag van € 129.948,94 bij Stichting Opmaat in rekening gebracht en een bedrag van € 147.964,88 bij Stichting BOOM.

De stichtingen tekenden vervolgens  bezwaar aan en deze bezwaarschriften zijn bij besluiten van 15 mei 2018 ongegrond verklaard. De rechtbank heeft zich in beide zaken ambtshalve voor de vraag gesteld gezien of de brieven van 16 december 2016 besluiten als bedoeld in artikel 1:3, eerste lid, van de Algemene wet bestuursrecht (hierna: de Awb) zijn.

Nu aanknopingspunten ontbreken om aan te nemen dat aan de voorfinanciering een besluit tot toekenning ten grondslag had kunnen liggen, was volgens de rechtbank geen sprake van een rechtshandeling met een publiekrechtelijk karakter. Dit betekent dat het college van B&W de bezwaren tegen de brieven van16 december 2016 niet-ontvankelijk had moeten verklaren en dat aan een inhoudelijke beoordeling van de beroepen niet wordt toegekomen, aldus de rechtbank.

Het oordeel in hoger beroep

In hoger beroep ligt de vraag voor of de beslissingen tot voorfinanciering van de kosten van vervanging van de daken zijn genomen in het kader van een aan de gemeente toegekende publieke taak.

Met de rechtbank is de Afdeling van oordeel dat dit niet het geval is.     Anders dan het college van B&W stelt, kan de vervanging van de daken niet als noodzakelijk in het kader van de bescherming van de volksgezondheid en daarmee als een aan hem toegekende publieke taak worden aangemerkt.

Niet is gebleken dat het vanwege de asbestsanering ook noodzakelijk was de daken te vervangen en dat bij die sanering niet, net als in 2012, had kunnen worden volstaan met het vervangen van alleen die delen van de daken waar de hechtgebonden asbest was aangetroffen. Dat het college en de schoolbesturen het - om op zich voorstelbare praktische redenen - opportuun achtten in dit geval direct ook tot vervanging van het gehele dak van ieder van de schoolgebouwen over te gaan, maakt het voorgaande niet anders.

Ook het standpunt van het college dat de voorfinanciering van de vervanging van de daken vanwege zijn verantwoordelijkheid voor de onderwijshuisvesting als een aan hem toegekende publieke taak moet worden aangemerkt kan sinds de wijziging van de wet per 1 januari 2015 niet worden gevolgd.

Conclusie

Uit het voorgaande volgt dat de gemeente Oisterwijk niet uit hoofde van een aan hem toegekende publieke taak gehouden was de kosten van de vervanging van de daken van beide schoolgebouwen voor te financieren. Dit betekent dat noch de beslissing dat te doen noch de beslissing die bedragen vervolgens bij beide stichtingen in rekening te brengen als besluit als bedoeld in artikel 1:3, eerste lid, van de Awb kan worden aangemerkt.

De rechtbank heeft dan ook met juistheid geoordeeld dat het college de bezwaren tegen de brieven van 16 december 2016 niet-ontvankelijk had moeten verklaren en dat zij aan een inhoudelijke beoordeling van de beroepen niet kan toekomen. De hoger beroepen zijn ongegrond. De uitspraken dienen, voor zover aangevallen, te worden bevestigd.

De eindconclusie is dat partijen maar liefst drie jaar lang ten onrechte de bestuursrechtelijke weg hebben bewandeld. En wat nu: is de kous daarmee af of kiest de gemeente voor de andere weg, lees: het aanhangig maken van een procedure bij de  civiele rechter? Gezien de hoogte van de bedragen verwacht ik het laatste, maar ook die weg lijkt mij vol obstakels. We wachten het met spanning af. 

Advies

Heeft u een vraag of wilt u vrijblijvend advies? Neemt contact op.