Ontbinding arbeidsovereenkomst Volkskrant recensent terecht?

Op 19 oktober 2021 heeft het Gerechtshof Amsterdam (het Hof) uitspraak gedaan in een in de media uitvoerig becommentarieerde zaak. Het betreft de Volkskrant recensent (de werknemer) die ervan beschuldigd werd meerdere keren vrouwelijke schrijvers te hebben benaderd terwijl hij daarna hun boeken zou gaan recenseren of jurylid zou zijn bij een boekenprijs waarin deze schrijver deelnam als kandidaat. De vraag is of de werknemer hiermee grensoverschrijdend gedrag heeft vertoond en beeindiging van het dienstverband ( de werknemer is 58 jaar en 17 jaar in dienst) onafwendbaar is.

De kantonrechter te Amsterdam ontbindt de arbeidsovereenkomst wegens een verstoorde verhouding en kent wel de transitievergoeding toe, maar niet meer. Omdat de transitievergoeding is toegekend, is duidelijk dat de rechter het gedrag van de werknemer wel voldoende vond voor ontbinding van de arbeidsovereenkomst maar geen ernstig verwijtbaar handelen opleverde.

Het Hof bespreekt de contacten die de werknemer met de schrijfsters heeft gehad en stelt vast dat van een recensent die een schrijver kan breken of maken, en dus in een zekere machtspositie verkeert, een terughoudende opstelling richting de schrijvers mag worden verwacht en dat hij geen nachtelijke berichten stuurt om die af te sluiten met woorden als ”Liefs” of “lieverd”. 

Vervolgens oordeelt het Hof over de door de Volkskrant gekozen procedures om de gedragingen van de werknemer vast te stellen. Dat begon met een intern onderzoek door een adjunct hoofdredacteur van de Volkskrant die een aantal schrijvers had gesproken en daar een verslag van had gemaakt. Dit verslag werd pas vele weken later, en pas nadat met de werknemer was gesproken, aan hem ter beschikking gesteld. Het Hof vindt dit procedureel niet juist (de werknemer heeft geen enkele invloed op het onderzoek en bevindingen kunnen uitoefenen) en beschouwt het interne onderzoek als een “fishing expedition” omdat het niet tot stand kwam na concrete klachten.  Na dit onderzoek en de gesprekken met de werknemer beslist de Volkskrant dat het vertrouwen onherstelbaar is geschaad en de samenwerking moet eindigen. Toen dit op weerstand bij de werknemer stuitte, heeft de Volkskrant (wederom zonder enig overleg) een onderzoeksbureau ingeschakeld met als opdracht om vast te stellen of de klachten over de werknemer op waarheid berusten. Niet onbegrijpelijk oordeelt het Hof dat hierdoor alleen gezocht is naar validatie van het interne rapport en niet een volledig onafhankelijk onderzoek is beoogd. Daar komt dan nog bij dat de werknemer in het onderzoek niet is gehoord en zijn reactie op het onderzoek niet is meegewogen door de onderzoekers.

Het Hof is van mening dat de kantonrechter ten onrechte tot ontbinding is gekomen maar ziet geen grond voor herstel van het dienstverband gezien alles wat er gebeurd is. Daarom is er wel reden voor een billijke vergoeding. En dan komt het Hof tot een vernietigende beoordeling van de vele fouten die de Volkskrant in deze zaak heeft gemaakt. Het Hof spreekt van een buitengewoon onzorgvuldig intern onderzoek. Na de gesprekken heeft de Volkskrant intern en publiekelijk  excuses aangeboden voor het gedrag van de werknemer nog vóórdat het externe onderzoek van start was gegaan. Uiterst onzorgvuldig, prematuur, onnodig diffamerend en beschadigend, aldus het Hof in niet mis te verstane bewoordingen. Tenslotte heeft de Volkskrant niets willen doen met de herhaaldelijk betuigde spijt van de werknemer en verzoeken om bijvoorbeeld mediation in te zetten.

Het Hof oordeelt dat de Volkskrant naast de transitievergoeding van ruim €30.000,- bruto een billijke vergoeding dient te betalen van maar liefst € 370.000,-

Conclusie

Wat deze uitspraak in ieder geval leert, is het grote belang van een zorgvuldig voorbereid en uitgevoerd (intern of extern) onderzoek waar de werknemer tijdig bij betrokken wordt en waarbij hij de gelegenheid krijgt te reageren op de concept rapportage en waarbij de uitkomst niet op voorhand besloten lijkt in de onderzoeksopdracht. Ook is van belang dat de werkgever niet op voorhand of nog voordat het definitieve rapport gereed is op die uitkomst vooruit loopt en, zoals hier, al excuses maakt aan mogelijke slachtoffers voordat de feiten door zorgvuldig onderzoek zijn vastgesteld.

Een tijdige betrokkenheid van een arbeidsrechtadvocaat en een goede afstemming met het onderzoeksbureau had in dit geval een pijnlijke zaak voor alle betrokkenen kunnen voorkomen. Heeft u vragen? Neem dan contact op met één van onze specialisten.